Zacznij od przeczytania pytań, dopiero potem przeczytaj tekst. Będziesz wiedzieć, na co zwrócić uwagę podczas czytania.
Zwróć uwagę na podkreślenie – zadanie rozwiążesz wyłącznie w oparciu o przytoczony fragment, ale musisz wskazać, o czym bohaterowie NIE ROZMAWIALI. Jeśli w pierwszej chwili nie wiesz, przeczytaj fragment jeszcze raz.
Jeżeli nie wiesz, co znaczy frazeologizm w zadaniu, cofnij się do przytoczonego fragmentu i spróbuj zinterpretować z kontekstu, o co może chodzić bohaterowi, który go używa.
Frazeologizm to stałe sformułowanie o określonym i niezmiennym znaczeniu, innym niż wynikające z dosłownego znaczenia słów. Zatem na pewno nie chodzi o ubrudzenie się jedzeniem.
W tym zadaniu potrzebna będzie znajomość całej lektury. Przypomnij sobie postacie radców i ich rozmowy, w których wyrażają oni swoje poglądy na różne tematy. Jeżeli nie pamiętasz wszystkich, spróbuj wywnioskować na podstawie tego, co pamiętasz – poglądy danej postaci zwykle bywają spójne.
4.1. W cytacie znajdują się wskazówki: nazwa narodu – Moskale, miejsce akcji: reduta, która została wysadzona, nazwisko dowódcy – Ordon. Jeśli nie pamiętasz, sprawdź listę lektur na stronie trzeciej arkusza. Wszystko stanie się jasne.
4.2. Aby odpowiedzieć na to pytanie, musisz przypomnieć sobie treść Syzyfowych prac. W jakich okolicznościach jest w nim przywołana Reduta Ordona? Może oglądałeś film według tej powieści i kojarzysz taką scenę? Pamiętaj, by się nie rozpisywać.
W tym zadaniu musisz samodzielnie wybrać dwie lektury, o których będziesz pisać. W każdej z nich musi pojawiać się jakaś książka lub utwór muzyczny, który ma duże znaczenie dla bohaterów. Zastanów się – w jakiej lekturze bohater czytał jakąś książkę, słuchał wiersza, melodii, był obecny na koncercie?
Jeżeli w pierwszej chwili nie pamiętasz, spójrz na listę lektur na stronie trzeciej arkusza, łatwiej skojarzysz odpowiedni tytuł. Ułóż na ten temat krótką wypowiedź.
Musisz wybrać pomiędzy odpowiedziami A i B oraz C i D.
Czym się różni podmiot liryczny od domyślnego? Podmiot liryczny występuje w poezji – wystarczy, byś wiedział tylko tyle, by odrzucić tę odpowiedź, bo pytanie dotyczy prozy.
O podmiocie możesz wnioskować na podstawie orzeczenia. Sprawdź, która z podanych do wyboru form jest orzeczeniem zdania – szukaj czasownika.
Zwróć uwagę na podkreślenie – musisz wskazać POPRAWNE zdanie. To znaczy, że wszystkie inne są niepoprawne. Możesz szukać poprawnego albo sprawdzić, w których zdaniach są błędy – nadmiarowe przecinki lub kropki albo ich braki, może przecinki w niewłaściwych miejscach?
8.1. Przypomnij sobie, co wiesz na temat radcy Somonowicza. W jakich latach toczy się akcja powieści? Co wydarzyło się w historii Polski trzydzieści lat wcześniej?
8.2. W tym podpunkcie musisz samodzielnie wybrać lekturę, o której będziesz pisać. Z tematu wynika, że musi to być książka o czasach zaborów lub o wojnie – które to utwory? Jeśli nie pamiętasz, spójrz na listę lektur na trzeciej stronie arkusza. Nie rozpisuj się.
W tym zadaniu konieczna jest znajomość całej lektury. Odśwież w pamięci scenę recytacji wiersza na lekcji języka polskiego – co to był za wiersz? Podpowiedź miałeś w zadaniu czwartym ;)
Przypomnij sobie, co wiesz na temat Andrzeja Radka. Jeżeli nie pamiętasz nazwy miejscowości, strzelaj – tak czy inaczej masz 50% szans na dobrą odpowiedź.
Twoim zadaniem jest napisanie zawiadomienia. Przypomnij sobie, jakie elementy musi zawierać zawiadomienie, aby było prawidłowe. Musisz zawrzeć następujące informacje:
o jakim wydarzeniu mowa? → gdzie to będzie? → kiedy?
i ewentualnie dodatkowe informacje, jeśli są potrzebne (np. czy trzeba kupić bilet itp.)
Zawiadomienie jest bardzo oficjalną formą, nie wymaga podania, kto zawiadamia.
Zwróć uwagę na podkreślenie – musisz szukać wyrazu, do którego ma zastosowanie INNA zasada ortograficzna niż w przypadku wyrazu wróg, gdzie jest to wymiana „ó” na „o”, bo wróg – wrogowie.
Przeanalizuj wyrazy do wyboru:
kózka – wymienia się na „o”, bo koza, nie pasuje;
grób – wymienia się na „o”, bo grobowiec, nie pasuje;
podnóżek – wymienia się na „o”, bo pod nogami, nie pasuje;
wróbel – tu mamy „ó” niewymienne, czyli to ta odpowiedź. Zresztą tylko ta została ;)
Zacznij od przeczytania pytań, dopiero potem przeczytaj tekst publicystyczny. Będziesz wiedzieć, na co zwrócić uwagę podczas czytania.
To zadanie rozwiążesz wyłącznie w oparciu o tekst. W pierwszym zdaniu masz nawet informację, o którą jego część chodzi, w przypadku drugiego musisz poszukać.
Może znasz ten zwrot z innych książek, radia, prasy, Internetu? Jeśli nie, znajdź go w tekście i zinterpretuj na jego podstawie.
Rozwiązując zadanie z grafiką, zawsze zacznij od przyjrzenia się jej. Co przedstawia, z jaką lekturą jest związana? Jakie motywy, nawiązania, elementy na niej widzisz? Z czym ci się kojarzą?
Nie kombinuj za bardzo. Masz wybrać dwa motywy – wybierz te, które jako pierwsze rzuciły ci się w oczy i wiesz na pewno, co oznaczają w kontekście lektury. Pamiętaj, by twoje wypowiedzi były zwięzłe.
Musisz wybrać pomiędzy odpowiedziami A i B oraz C i D.
Synonim, czyli inaczej wyraz bliskoznaczny, to wyraz brzmiący inaczej, ale posiadający takie samo lub podobne znaczenie.
A co znaczy słowo heroizm? To nic innego, jak dokonywanie wielkich czynów, czyli bohaterskie zachowanie.
Przypomnij sobie, co to jest formant. W słowotwórstwie tak określamy końcówkę, która dodana do wyrazu podstawowego tworzy wyraz pochodny o zmodyfikowanym znaczeniu. W słowie łącznik formantem jest „-nik”, który tworzy m.in. nazwy zawodów albo narzędzi.
Przeanalizuj wyrazy do wyboru:
kranik – formant „-ik” odpowiadający za zdrobnienia, nie pasuje;
chomik – to wyraz podstawowy, nie pasuje;
wykrojnik – formant „-nik”, nazwa narzędzia, pasuje. Dalej nie musisz sprawdzać.
17.1. To zadanie rozwiążesz wyłącznie w oparciu o tekst. Poszukaj fragmentu wspomnianego w zadaniu, przeczytaj go uważnie i napisz własnymi słowami, jakie są poglądy autorki na ten temat.
17.2. Musisz samodzielnie wybrać lekturę. Jeśli w pierwszej chwili nic ci się nie kojarzy, sięgnij do listy lektur na stronie trzeciej arkusza i zastanów się, gdzie czytałeś o takiej postaci. Pamiętaj, by się nie rozpisywać.
Najpierw musisz sprawdzić, gdzie w tekście z arkusza pojawiło się słowo chłop i co znaczy – dopasuj znaczenie do podanych do wyboru definicji. Teraz możesz wybrać właściwe zdanie.
Musisz wybrać prawidłową odpowiedź spomiędzy A i B oraz C i D.
Zastanów się, jak zapisuje się przymiotniki, a jak nazwy mieszkańców utworzone od nazw geograficznych: Europa – europejski, ale Europejczyk. I wszystko jasne!
Przypomnij sobie, czym jest dopełnienie, a czym przydawka. Jedno i drugie to określenie rzeczownika, ale przydawka jest zazwyczaj przymiotnikiem, a dopełnienie rzeczownikiem.
Najpierw uważnie przeczytaj przytoczony fragment lektury i zastanów się, o czym mówi, jakie zagadnienie przedstawia. Jaki ma związek z tradycją narodową? Kiedy odpowiesz sobie na to pytanie, łatwo ci będzie znaleźć powiązania z tekstem publicystycznym z arkusza.
To jest ważna część arkusza – można za to zadanie dostać aż 20 punktów!
JAK LICZYĆ SŁOWA?
Musisz napisać co najmniej 200 słów.
Co jest słowem? Każdy wyraz, w tym spójnik, zaimek, przyimek. Zatem także: i, do, dla, przez, o, ale.
Cytaty wliczają się do limitu słów – ale muszą być sensownie użyte, popierać argumentację, więc nie cytuj utworów, jeśli nawet je pamiętasz, żeby „nabić licznik”. To ryzykowna strategia.
Zerknij do kluczy odpowiedzi, np. na str. 126–127 i dalej – w przykładowych wypracowaniach zaznaczyliśmy kolorem 200 słów. Jak widzisz, to naprawdę mało! Nie jest trudno tyle napisać.
Zwróć uwagę na podkreślenia w tematach wypracowań – zwracają uwagę na formę wypracowania, jakie masz napisać.
Opowiadanie – to luźna forma, w której możesz puścić wodze fantazji, planując jego akcję. Umieść elementy opisu oraz dialogi. Wpleć nawiązania do lektury, z którą opowiadanie jest związane, aby udowodnić, że znasz jej treść – jeśli o tym zapomnisz, twoja praca będzie nie na temat i możesz nie dostać za nią punktów.
Rozprawka – to forma o ściśle określonym kształcie. Musisz wyrazić swoją opinię o stwierdzeniu zawartym w temacie i podać argumenty na jej poparcie. Zgodnie z tematem musisz oprzeć pracę na dwóch samodzielnie wybranych lekturach. Twoje argumenty muszą być konkretne, nie ogólnikowe, bo musisz udowodnić, że naprawdę znasz te książki!
JAK SAMEMU WYBRAĆ LEKTURĘ?
W temacie wypracowania czasem jest wskazane, z jaką lekturą ma się wiązać, czasem musisz wybrać samodzielnie, a czasem mowa o dwóch lekturach – jednej narzuconej tematem, drugiej dowolnej. Jak wybrać samemu?